Belirli Tanımlıklar (Definite Articles): der, die, das

1. eril İsimler (masculine nouns) için “der”:
   • der Tisch (masa)
   • der Lehrer (erkek öğretmen)
   • der Apfel (elma)

   Örnek Cümle: Der Tisch ist groß. (Masa büyük.)

Aşağıdaki isimlerin tanımlığı der’dir:

• Eril kişiler ve meslekler/fonksiyonlar için isimler: Vater (baba), Pilot, Arzt (doktor);
• Mevsimlerin adları: Frühling (ilkbahar), Sommer (yaz), Herbst (sonbahar), Winter (kış);
• Ayların adları: Januar, Juli, Dezember;
• Haftanın günlerinin adları: Montag (pazartesi), Dienstag (salı), Sonntag (pazar);
• Yönlerin adları: Nordwest(en), Süd(en);
• Yağışların adları: Regen (yağmur), Schnee (kar), Hagel (dolu);
• Araba markalarının adları: Audi, BMW, Mercedes;
• Trenlerin adları: IC;
• Sonek içermeyen fiillerden türetilen isimler: Gang, Fang;

Ayrıca şu soneklere sahip isimlerin tanımlığı genellikle der’dir:

• –er (fiillerden türetilen isimler): Fahrer (sürücü), Lehrer (öğretmen);
• –ismus: Kapitalismus, Journalismus;
• –ant: Demonstrant, Elefant; istisnalar: das Croissant, das Restaurant;
• –ling: Lehrling, Schützling; istisnalar: das Dribbling, das Bowling;
• –ner: Rentner, Schaffner, Zöllner; istisnalar: das Banner, die Wiener (Wurst);
• –or: Motor, Traktor; istisnalar: das Gegentor, das Chlor;

Not: Bu sadece tekil isimler için geçerlidir. Tüm çoğul isimlerin tanımlığı die’dir.

1. dişil İsimler (feminine nouns) için “die”:
   • die Lampe (lamba)
   • die Blume (çiçek)
   • die Lehrerin (kadın öğretmen)

   Örnek Cümle: Die Lampe leuchtet. (Lamba parlıyor.)

Aşağıdaki ekleri içeren isimlerin tanımlığı “die” olarak belirlenir:

–falt: Vielfalt (çeşitlilik)

–heit: Freiheit (özgürlük) Sicherheit (güvenlik)

–keit: Möglichkeit (olanak) Schnelligkeit (hız)

–schaft: Freundschaft (arkadaşlık) Mannschaft (takım)

–t (fiillerden türetilen isimler): Fahrt (seyahat) Tat (eylem)

–ung: Leitung (liderlik) Zeitung (gazete)

Ayrıca aşağıdaki ekleri içeren yabancı kökenli isimlerin tanımlığı da “die” olarak belirlenir:

–ade: Hitparade (hit listesi) Marmelade (reçel)

–age: Garage (garaj) Passage (geçit)

–anz: Eleganz (zarafet) Dominanz (egemenlik)

–enz: Existenz (varlık) Tendenz (eğilim)

–ik: Kritik (eleştiri) Musik (müzik)

–ion: Diskussion (tartışma) Koalition (koalisyon)

–tät: Identität (kimlik) Qualität (kalite)

–ur: Agentur (ajans) Reparatur (tamir)

Ayrıca aşağıdaki ekleri içeren çoğu ismin tanımlığı “die” olarak belirlenir, ancak bazı istisnalar vardır:

–e: Grenze (sınır) Lampe (lamba) İstisnalar: der Junge (erkek çocuk), der Friede (barış)

–ei: Abtei (manastır) Metzgerei (kasap dükkanı) İstisnalar: das Ei (yumurta), der Papagei (papağan)

–ie: Diplomatie (diplomasi) Psychologie (psikoloji) İstisnalar: der Junkie (uyuşturucu bağımlısı), der Hippie (hippi)

–in: Ärztin (kadın doktor) Studentin (kadın öğrenci) İstisnalar: das Benzin (benzin), der Harlekin (harlequin)

Not: Küçültme (diminutif) halindeki isimlerin tanımlığı her zaman “das”tır:

die Hand (el) → das Händchen (küçük el)

Bu kurallar, belirli ekleri içeren Almanca isimlerin doğru tanımlıklarını belirlemede yardımcı olur.

1. nötr İsimler (neuter nouns) için “das”:
   • das Buch (kitap)
   • das Haus (ev)
   • das Kind (çocuk)

   Örnek Cümle: Das Buch ist interessant. (Kitap ilginç.)

   Aşağıdaki isimlerin tanımlığı “das”:

   • Küçültme (diminutives) ekleri içerenler (–chen, –lein): Kaninchen (tavşan), Fräulein (genç bayan);
   • Fiil kökenli isimler: Essen (yemek), Schreiben (yazı);
   • Sıfırdan türetilen isimler: Gute (iyi), Böse (kötü);
   • Renk isimleri: Rot (kırmızı), Gelb (sarı), Blau (mavi);

   Aşağıdaki isim kategorilerinin çoğunluğu “das” tanımlığına sahiptir:

   • 112 bilinen kimyasal elementin hemen hemen hepsi: Aluminium, Kupfer, Uran; 6 istisna: der Kohlenstoff, der Sauerstoff, der Stickstoff, der Wasserstoff, der Phosphor, der Schwefel;
   • Metal isimleri: Blei (kurşun), Messing (çinko), Zinn (kalay); İstisnalar: die Bronze (bronz), der Stahl (çelik);
   • Kesirler: Drittel (⅓ – üçte bir), Viertel (¼ – dörtte bir); İstisna: die Hälfte (½ – yarısı);

   Ayrıca aşağıdaki ekleri içeren isimlerin tanımlığı “das”:

   • –ial: Material (malzeme), Potenzial (potansiyel);

   Çoğu aşağıdaki ekleri içeren isimlerin tanımlığı “das”:

   • –ment: Instrument (enstrüman), Parlament (parlamento); İstisnalar: der Konsument (tüketici), der Zement (çimento);
   • –nis: Ergebnis (sonuç), Tennis (tenis); İstisnalar: die Fahrerlaubnis (sürücü belgesi), die Wildnis (vahşi doğa);
   • –o: Auto (araba), Konto (hesap); İstisnalar: die Avocado (avokado), der Euro (euro);
   • –tum: Quantum (kuantum), Ultimatum (ultimatom); İstisnalar: der Reichtum (zenginlik), der Irrtum (yanılgı);
   • –um (Latince kökenli isimler): Publikum (seyirci kitlesi), Museum (müze), Stadium (stadyum);

   Dikkat: Bu kurallar sadece tekil isimler için geçerlidir. Tüm çoğul isimlerin tanımlığı “die”dir.

   Birden Fazla Tanımlı İsimler: Ayrıca, birden fazla tanımlı isimler de bulunmaktadır. Bazı durumlarda, tanımlı isim kelimenin anlamını belirler:

   • der Band (sert kapaklı kitap), die Band (müzik grubu), das Band (bant);
   • der Lama (budist rahip), das Lama (hayvan);
   • der Kiwi (kuş), die Kiwi (meyve); Bazen, iki veya üç tanımlı da mümkündür: der/die/das Joghurt, der/das Meter, der/das Virus.

Belirsiz Tanımlıklar (Indefinite Articles): ein, eine, ein

1. eril İsimler için “ein”:
   • ein Tisch (bir masa)
   • ein Lehrer (bir öğretmen)
   • ein Apfel (bir elma)

   Örnek Cümle: Ich habe einen Tisch gekauft. (Bir masa aldım.)

2. dişil İsimler için “eine”:
   • eine Lampe (bir lamba)
   • eine Blume (bir çiçek)
   • eine Lehrerin (bir öğretmen)

   Örnek Cümle: Sie hat eine Blume gepflanzt. (Bir çiçek dikti.)

3. nötr İsimler için “ein”:
   • ein Buch (bir kitap)
   • ein Haus (bir ev)
   • ein Kind (bir çocuk)

   Örnek Cümle: Ich lese ein Buch. (Bir kitap okuyorum.)

Özel Durumlar ve İstisnalar:

• Belirli tanımlıkların kullanımı, cinsiyet (eril, dişil, nötr) ve ismin baş harfinin birleşimine bağlıdır.
• Bazı isimler hem eril hem de dişil cinsiyeti temsil edebilir. Örneğin, “der Lehrer” eril bir öğretmeni ifade ederken, “die Lehrer” öğretmenleri genel olarak ifade eder.
• İstisnai durumlar ve dilbilgisi kuralları zaman zaman belirli ve belirsiz tanımlıkların kullanımını etkileyebilir.

Umarım bu kurallar ve örnekler, Almanca tanımlıkları anlamanıza yardımcı olur.